Korte beschrijving/Annotatie

Grensverleggende analyse van Duitse propaganda in België in de beginfase van WOI

Tekst achterflap

Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerde de Duitse bezetter België intern te splijten. Dat gebeurde door het voeren van een Flamenpolitik, een beleid dat erop gericht was de Vlamingen of in elk geval de Vlaamse beweging in het harnas te jagen tegen België. Dat lukte, want een klein deel Vlaamsgezinden, de zogenaamde activisten, collaboreerde inderdaad. Vanaf de zomer van 1914 zou Berlijn in het bezette land op de Vlaamse beweging inbeuken door een grootscheepse propagandacampagne. De Duitse diensten, gesteund door hun Oostenrijkse bondgenoten, maakten daarbij vooral gebruik van vlugschriften en de geschreven pers, niet alleen in België maar ook in het neutrale Nederland. In de zomer van 1915 was het activisme een feit: een anti-Belgisch Vlaams-nationalisme, waarvan de gevolgen tot op heden voelbaar zijn, had het daglicht gezien. De propaganda die eraan ten grondslag lag was zó vernuftig en ingenieus dat ze niet alleen tijdgenoten overtuigde, maar zelfs meer dan een eeuw later nog steeds historici misleidt. Het is een mooi staaltje van “fake news” avant la lettre.

Slogan/Promotie

Tijdens de Eerste Wereldoorlog probeerde de Duitse bezetter België intern te splijten. Dat gebeurde door het voeren van een Flamenpolitik, een beleid dat erop gericht was de Vlamingen of in elk geval de Vlaamse beweging in het harnas te jagen tegen België. Dat lukte, want een klein deel Vlaamsgezinden, de zogenaamde activisten, collaboreerde inderdaad. Vanaf de nazomer van 1914 zou Berlijn in het bezette land de Vlaamse beweging onophoudelijk bestoken met een grootscheepse mediacampagne. De Duitse diensten, gesteund door hun Oostenrijkse bondgenoten, maakten daarbij vooral gebruik van vlugschriften en de geschreven pers, niet alleen in België maar ook in het neutrale Nederland. In de zomer van 1915 was het activisme een feit: een anti-Belgisch Vlaams-nationalisme, waarvan de gevolgen tot op heden voelbaar zijn, had het daglicht gezien. De propaganda die eraan ten grondslag lag was zó vernuftig en ingenieus dat ze niet alleen tijdgenoten overtuigde, maar zelfs meer dan een eeuw later nog steeds historici misleidt. Het is een mooi staaltje van “fake news” avant la lettre.

Biografie

Bruno Yammine is doctor in de geschiedenis, medewerker aan de Onderzoeksgroep Moderniteit en Samenleving (KU Leuven) en auteur van Drang nach Westen, de fundamenten van de Duitse Flamenpolitik (1870-1914).

Inhoudsopgave

Algemene inleiding I. Een polemische geschiedschrijving II. Verwetenschappelijking III. Recente evoluties IV. De ondermijnde Godsvrede V. Flamenpolitik en activisme Hoofdstuk 1: Het vooroorlogse spanningsveld 1. Het völkische denken 2. Een “Duits” Antwerpen? 3. Het nieuwe Carthago 4. Het völkische element in de Waalse beweging 5. De ophef rond Pol de Mont 6. Een Nederlands-Belgische Entente? 7. Besluit Hoofdstuk 2: De godsvrede tot de val van Antwerpen 1. Francofilie en pan-Germanisme? 2. Een vermeend anti-Vlaams artikel 3. De Gentse Godsvrede 4. Besluit Hoofdstuk 3: Perspolemieken in de nasleep van de val van een “onneembare” vesting 1. Omtrent de val van Antwerpen 2. De vluchtelingenkwestie als splijtzwam 3. Het Journal des Réfugiés verbreekt de Godsvrede 4. Het beleid van Franck en het verdrag van Kontich 5. Een katholiek volksvertegenwoordiger in het oog van de storm 6. De pers in het bezette land: een schietschijf 7. Vier actoren uit de “anti-Vlaamse campagne” en een dreigement 8. Besluit Hoofdstuk 4: De Duitse diensten treden in actie 1. De Flamenpolitik 2. De oorsprong van de Duitse voorstelling van zaken 3. De propagandamolen komt op toerental 4. Antwerpen moet kapot! 5. Andere vlugschriften 6. De ontwikkeling van het activisme in het bezette land 7. Omtrent de Duitse pers in bezet België 8. Besluit Hoofdstuk 5: De waarheid over La Vérité 1. Ontleding van een mysterieus vlugschrift 2. Apocalyps van een nieuw Carthago 3. In het spoor van de Duitse cultuurpolitiek 4. Caveant Consules 5. De mensen achter de schermen 6. Een opmerkelijk stuk van Harry 7. Besluit Hoofdstuk 6: De top van de ijsberg 1. La Politique Belge après la Crise – Un Parti National 2. Het Appel aux Wallons 3. De koers van De Vlaamsche Stem 4. Een Duits programma voor Nederland 5. De zomer van 1915: een doorbraak 6. De zaak-Buisset: een Duitse tegenzet 7. De Groot-Nederlandse beweging 8. Besluit Hoofdstuk 7: Radicalisering 1. Demoralisatie en frontbeweging 2. De propaganda intensiveert 3. Een verslag van het Vlaams-Belgisch Verbond 4. De “sublieme deserteurs” 5. De propaganda van de Raad van Vlaanderen 6. Besluit Slotbeschouwingen Noten Bibliografie 1. Dagbladen 2. Opiniërende tijdschriften 3. Aangehaalde bronnen en werken 4. Naslagwerken 5. Repertoria voor verder archiefonderzoek Personenregister

Details