Verweven leven: mensen, paddestoelen en kapitalisme.
Non-fictie

Paddenstoelenliefhebbers aller landen verenigt u, want hier is na Verweven leven van Sheldrake het tweede grote paddenstoelenboek dat in uw boekhandel ligt: De paddenstoel aan het einde van de wereld - Leven op de ruïnes van het kapitalisme van A. L. Tsing. Ditmaal geen boek van een bioloog, maar van een antropologe, wat voor een frisse nieuwe blik op het verweven leven zorgt. Beide titels nemen wel hetzelfde uitgangspunt: we leven in een verweven wereld waar niets een eiland kan zijn, in een netwerk van zowel organismen als objecten waar de mens slechts een onderdeel van uitmaakt. Maar als antropologe is Tsing vooral geïnteresseerd in de menselijke netwerken. Zij bouwt haar boek op rond één bijzondere paddenstoel: de matsutake, een paddenstoel met een geurtje (zowaar de Durian van de fungi (doerian is dat stinkende fruit, nvdr)), maar een absolute delicatesse is in Japan. Wat de matsutake bijzonder maakt, is dat hij welig tiert in natuurgebieden die ontstaan zijn door menselijke hand zoals aangeplante dennenbossen of gemeenschappelijke plukweides. Men zegt zelfs dat in het door de atoombom getroffen Nagasaki de matsutake het eerste levende wezen was dat de strijd met de straling aandurfde. Je zou bijna kunnen stellen dat de matsutake de mens 'temt' ten bate van zijn eigen overleven, wat de rollen in het antropoceen, het geologisch tijdperk van menselijke indrukken op de aarde, geheel omdraait. Zoals net gezegd is Tsing als antropologe voornamelijk geïnteresseerd in de menselijke en economische cultuur die er rond deze paddenstoel ontstaat: plukkers, koks, bosbeheerders, wetenschappers, overheidsinstanties, liefhebbers, antropologen, etc. Al deze belangengroepen vormen als het ware het organische netwerk dat net als de wortels van een fungus ongemerkt blijft voor de onoplettende waarnemer, maar ook voor het economische systeem van kapitaalaccumulatie. Net omdat deze cultuur onder de radar blijft van de grote corporaties en overheden, is ze voor Tsing een geschikt voorbeeld van hoe een samenlevingsverbond er buiten kapitalisme kan uitzien. Kortom, een boek dat oog heeft voor de veranderende wisselwerking tussen mensen onder elkaar en hoe de natuur hen stuurt, hen vrijheid geeft en ons allen leven schenkt. Voor wie na mijn theoretische inleiding toch wat afgeschrikt is, geen vrees. Tsing danst ons door deze complexe wereld in een twintigtal korte, behapbare hoofdstukjes die je makkelijk tijdens een koffiepauze naar binnen speelt!

Door Simon Vaes vandaag